انواع خانواده و مفهوم آن
اجتماعی بودن نهاد خانواده تعریفهای متعددی دارد. جامعهشناسان، روانشناسان و دانشمندان مختلف از دیدگاههای گوناگون به این مفهوم نگریستهاند. از دیدگاه جامعهشناسی، خانواده نظامی اجتماعی است که ارزشها، هنجارها و رفتارهای آن تأثیر عمیقی بر اعضایش دارد.
تعریف خانواده
خانواده به عنوان یک نظام اجتماعی زنده شناخته میشود که اعضای آن برای دستیابی به اهداف مشخص، به همکاری و تعامل میپردازند. اصل دهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز اهمیت خانواده را در سلامت جامعه مورد تأکید قرار داده و بر حمایت از تشکیل خانواده و استواری روابط خانوادگی بر پایه حقوق اسلامی تأکید میکند.

منشاء خانواده و تحولات تاریخی آن
خانواده از نخستین نهادهای اجتماعی بشری است که ریشه در روابط خویشاوندی دارد. برخی پژوهشگران، این روابط را بر پایه عوامل همخونی، اقتصادی یا روانی میدانند. در طول تاریخ، خانواده وظایف مختلفی نظیر کودکپروری، تولید اقتصادی و آموزش را بر عهده داشته و با تحولات اجتماعی و اقتصادی، شکلهای گوناگونی به خود گرفته است.
خواندن این مقاله را به شما پیشنهاد میکنیم.
اشکال مختلف خانواده در طول تاریخ:
1. خانواده وسیع: شامل همسران، فرزندان، نوهها و سایر خویشاوندان.
2. خانواده هستهای: محدود به والدین و فرزندان.
3. ساختارهای دیگر: مانند تکهمسری، چندهمسری، مادرسالاری و پدرسالاری.

انواع خانواده از منظر روابط و کارکردها
خانوادهها از نظر روابط درونی و میزان استحکام به چهار نوع تقسیم میشوند:
1. خانواده متلاشی
این نوع خانواده ثبات کافی ندارد و ممکن است شامل جدایی، طلاق یا عدم تعامل میان اعضا باشد.
2. خانواده متزلزل
این خانوادهها با مشکلاتی نظیر فقر مالی، اعتیاد یا بزهکاری یکی از اعضا روبهرو هستند. انتقادهای غیرمنصفانه و عدم توانایی در مدیریت بحران، از ویژگیهای این خانوادههاست. با این حال، با روشهای درمانی میتوان وضعیت این خانوادهها را بهبود بخشید.
3. خانواده متعادل
در این خانوادهها، زوجین همگرایی و تعامل مثبت دارند. مشکلات اجتماعی با صبر و همکاری حل میشود و میان اعضا تبادل عاطفی سالم برقرار میباشد.
4. خانواده متکامل
این خانواده علاوه بر ویژگیهای خانواده متعادل، به ارتقای علمی، فرهنگی و اجتماعی اعضای خود اهمیت میدهد. مسئولیتپذیری و ارائه ایدههای جدید برای پیشرفت جمعی، از شاخصههای اصلی این خانواده میباشد.
نتیجهگیری
خانواده به عنوان بنیادیترین نهاد اجتماعی، نقش مهمی در شکلدهی ارزشها و رفتارهای فردی و اجتماعی ایفا میکند. شناخت انواع خانواده و بررسی تحولات تاریخی آن درک بهتری از این نهاد و چالشهای پیشروی آن به ما میدهد.
اگر به دنبال راهکارهایی برای ارتقای سلامت روان خود هستید،با دکتر سعید بهکام، روانشناس ایرانی (تهران) در کانادا (تورنتو و ونکوور)، که آماده ارائه مشاورههای تخصصی هستند،همراه شوید تا شما را در این مسیر همراهی کند.