امروزه هیچ تردیدی درباره اهمیت حضور پدران در زندگی فرزندان وجود ندارد. اما واقعیت این است که هنوز بسیاری از ساختارهای حقوقی، فرهنگی و رسانه‌ای، پدران را از نقش واقعی‌شان دور نگه می‌دارند. اصلاح این دیدگاه و حمایت از پدران در مسیر تربیت فرزند، نه‌تنها به نفع مردان بلکه به نفع نسل آینده نیز خواهد بود.
پدرها : بررسی جایگاه آنها در خانواده و تأثیر قوانین دادگاه خانواده بر سلامت روان آنها
آیا پدرها واقعاً مهم هستند؟
در طول تاریخ، پدر به‌عنوان ستون اقتدار خانواده شناخته می‌شد؛ کسی که حرفش حکم بود و جایگاهش خدشه‌ناپذیر. اما با تحولات اجتماعی و پیشرفت‌های قرن بیستم، این نقش سنتی به‌تدریج رنگ باخت و پدرها بیشتر به نان‌آوران خانواده تقلیل پیدا کردند تا مربیان فرزندان.
تا سال‌ها، پژوهش‌های روانشناسی تمرکز عمده‌ای روی مادران داشتند. در بسیاری از تحقیقات، کلمه “والد” درواقع فقط به “مادر” اشاره می‌کرد. جالب اینکه حتی در مطالعاتی با بیش از 2000 والد، هیچ پدری مستقیماً مورد مصاحبه قرار نگرفت. این رویکرد باعث شکل‌گیری این باور اشتباه شد که پدرها اهمیتی در رشد کودکان ندارند یا حتی علاقه‌ای به تربیت فرزند نشان نمی‌دهند.
بازگشت تدریجی پدر به صحنه تربیت
از دهه 1970 به بعد، طبق گزارش The BMC Series journals، پدرها نقش کلیدی در رشد اخلاقی، اجتماعی و شناختی فرزندان دارند. طبق گزارش “پدران و تأثیر آنها بر رفاه کودکان”، کودکانی که پدر درگیر و فعال دارند، از همان بدو تولد اعتماد‌به‌نفس بیشتری داشته و روابط اجتماعی بهتری برقرار می‌کنند. همچنین، سبک بازی پدرانه به کودکان یاد می‌دهد احساسات خود را تنظیم کنند.
مطالعات متعدد نشان داده‌اند که سبک پدرانه‌ی دلسوزانه و فعال، به بهبود مهارت‌های زبانی، عملکرد شناختی و پیشرفت تحصیلی نوجوانان منجر می‌شود. پسران نوجوان از طریق پدران درگیر، ویژگی‌های مثبت نقش جنسیتی را درونی می‌کنند و دختران نیز نگرش مثبت‌تری نسبت به مردان پیدا کرده و راحت‌تر با آنها ارتباط برقرار می‌کنند.
مطالعات منتشرشده در Journal of Clinical Medicine به‌طور گسترده‌ای بر اهمیت نقش پدران در رشد و توسعه کودکان تأکید دارند. طبق این تحقیقات، مشارکت فعال پدران در مراقبت و تربیت فرزندان با بهبود عملکرد شناختی، سلامت روانی، کاهش مشکلات رفتاری و ارتقاء مهارت‌های اجتماعی کودکان مرتبط است.
همچنین، طبق مطالعات در Archives of pediatrics & adolescent medicine، حضور فعال پدران در دوران کودکی می‌تواند تأثیرات بلندمدتی بر سلامت روانی و رفتاری فرزندان در بزرگسالی داشته باشد.برای مثال، میزان تعامل پدران با فرزندان در دوران کودکی با الگوهای ترشح کورتیزول در بزرگسالی مرتبط است که نشان‌دهنده تأثیرات پایدار بر سیستم تنظیم استرس است.
به‌طور کلی، این یافته‌ها نشان می‌دهند که نقش پدران در رشد و توسعه کودکان حیاتی است و باید در برنامه‌های تربیتی و سیاست‌های اجتماعی مورد توجه قرار گیرد.
پدر در حاشیه قانون: دادگاه خانواده و فروپاشی روانی پدران
در کنار همه‌ی شواهد علمی درباره اهمیت پدران، هنوز فاصله‌ای بین واقعیت و پذیرش اجتماعی نقش پدر وجود دارد. بسیاری از پدران حس می‌کنند شهروند درجه دو در زندگی فرزندانشان هستند. رسانه‌ها، کتاب‌ها و برنامه‌های تربیت فرزند، اغلب حول محور مادران می‌چرخد، نه پدران.
داستان واقعی یک پدر: وینسنت مک‌گاورن
وینسنت مک‌گاورن، پدری بریتانیایی و نویسنده‌ی کتاب مشهور “جنگ بر علیه پدران و فرزندان: چگونه با آن مبارزه کنیم و پیروز شویم”، با اتهاماتی ساختگی مانند خشونت خانگی و حتی کشتن سگ خانواده (که وجود خارجی نداشت!) مواجه شد. بدون اطلاع قبلی، از خانه اخراج و از دیدار با فرزندانش محروم شد. 19 نفر از شاهدان تأیید کردند که این اتهامات بی‌اساس بوده‌اند.
او در کتابش می‌نویسد:
«در لحظه‌ای که وارد فرآیند دادگاه خانواده می‌شوی، حس می‌کنی همه چیزهایی که برایت ارزش داشت، دیگر اهمیتی ندارند… تو وارد دنیای خیالی آنها شدی، جایی که حتی آلیس در سرزمین عجایب هم منطقی‌تر است.»
قوانین دادگاه خانواده: مجازات خاموش برای پدران
برخی گزارش‌ها نشان می‌دهند که حدود 20٪ خودکشی‌های مردان میانسال با فروپاشی خانواده در ارتباط است. سرجیمز مونبی، یک قاضی برجسته و بازنشستهٔ انگلیسی است که از 11 ژانویهٔ 2013 تا 27 ژوئیهٔ 2018 به‌عنوان رئیس بخش خانوادهٔ دیوان عالی انگلستان و ولز (President of the Family Division)خدمت کرده است.
در 20 مارس 2018، سر جیمز مونبی سخنرانی‌ای با عنوان «خانواده‌های در حال تغییر: حقوق خانواده دیروز، امروز و فردا نگاهی از جنوب مرز» (Changing families: family law yesterday, today and tomorrow – a view from south of the Border) در دانشکدهٔ حقوق دانشگاه ادینبرو (University of Edinburgh) ارائه داد.در این سخنرانی، او به بررسی تحول حقوق خانواده از دوران ویکتوریایی تا زمان حال پرداخت و بر لزوم تطبیق نظام قضایی با تغییرات اجتماعی تأکید کرد. او در این سخنرانی گفت:
«از زمان لغو حکم اعدام، بزرگ‌ترین مجازات ممکن توسط دولت، جدا کردن یک پدر از فرزندانش است.»
نبردی ناعادلانه
مک‌گاورن روایت می‌کند که چگونه تلاش کرد اجازه سفر با فرزندانش را بگیرد. در نهایت دادگاه به نفعش حکم داد، اما در عمل، سازمان‌های اجتماعی به‌طور غیرقانونی مانع اجرای حکم شدند. در یکی از موارد، کارمند اجتماعی کودک سه‌ساله‌اش را از خواب بیدار کرده و با سؤالات القایی ذهن او را جهت داد.
او می‌گوید:
«من بالاخره توانستم بچه‌ها را به ایرلند ببرم. ولی بعد فهمیدم باز هم اشتباه کرده‌ام؛ چون زیرِ ظاهرِ عدالت، سیستم همچنان برای نابود کردن من برنامه داشت.»
در سال‌های اخیر، برخی از مقالات و مطالبی که بر نقش مثبت پدران در تربیت فرزندان تأکید داشتند، از وب‌سایت‌ها و منابع آنلاین حذف یا کمتر دیده شده‌اند.دلایل متعددی برای این وضعیت مطرح شده است:
تمرکز سیاست‌های عمومی بر مادران: بسیاری از برنامه‌های تربیتی و سیاست‌های اجتماعی بیشتر بر نقش مادران تأکید دارند و نقش پدران را نادیده می‌گیرند.این تمرکز می‌تواند منجر به کم‌توجهی به مطالعات و مقالات مرتبط با پدران شود.
محدودیت در طراحی برنامه‌های پدرمحور: برخی از برنامه‌های تربیتی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که مشارکت پدران را محدود می‌کنند، که این امر می‌تواند به کاهش انتشار مقالات مرتبط با نقش پدران منجر شود.
تبعیض و برچسب‌زنی اجتماعی: برخی از پدران در برنامه‌های تربیتی با تبعیض و برچسب‌زنی مواجه می‌شوند، که این موضوع می‌تواند به کاهش مشارکت آنان و در نتیجه کاهش تولید و انتشار مقالات مرتبط منجر شود.
با این حال، اهمیت نقش پدران در رشد و توسعه کودکان همچنان مورد تأکید قرار دارد و بسیاری از مطالعات علمی بر ضرورت مشارکت فعال پدران در تربیت فرزندان تأکید می‌کنند.
نتیجه‌گیری
امروزه هیچ تردیدی درباره اهمیت حضور پدران در زندگی فرزندان وجود ندارد. اما واقعیت این است که هنوز بسیاری از ساختارهای حقوقی، فرهنگی و رسانه‌ای، پدران را از نقش واقعی‌شان دور نگه می‌دارند. اصلاح این دیدگاه و حمایت از پدران در مسیر تربیت فرزند، نه‌تنها به نفع مردان بلکه به نفع نسل آینده نیز خواهد بود.
به دنبال مشاوره ی حرفه‌ای برای بهبود مسائل زناشویی و یا مسائل مربوط به سلامت روان خود هستید؟
